ห้องที่ ๔๒ : พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าจิตรเจริญ


          พระอาศนอุรุคห้าวหาญฤทธิ
สดับพิเภกทูลกิจดั่งนั้น
พระเปรมกระมลคิดปราโมทย์
จึ่งเปล่งสีหนาทซั้นสั่งน้องพาลี
          จงพาพานเรศถ้วนทวยหาญ
ยังฝั่งชโลธารท่าน้ำ
แผลงฤทธิอวดฤทธิมารหมายเปรียบ กันนอ
จงประจักษฤทธิก้ำกาจจ้านการณรงค์
          เอารสสุริเยศได้ตรับสาร
คำนับรับโองการใส่เกล้า
สามคาบกราบศิรกรานบัวบาท
ลาปิ่นธเรศเจ้าจากท้องโรงคัล
          ออกมาเตรียมตรวจพื้นพลพา นเรนทรเฮย
ครบเสร็จสองนัคราฤทธิห้าว
เชิญชวนอนุชาทศภักตร
นำนิกรดุ่มด้าวแหล่งพื้นพนสณฑ์
          โยธีกระบี่ล้วนเชิงชาญ รบเอย
จรแน่นแผ่นดินดาลดาษกลุ้ม
ธุลีตระหลบปานภาณุมาศ มืดเฮย
แลชรอ่ำฟ้าคลุ้มเล่ห์คล้ำอัษฎงค์
          พึงพิศพรรคพวกพื้นพลกระบินทร์
ผิริปูปวงยินยั่นเกล้า
เพียงผลักบุรินอินทร์เอนล่ม ลงพ่อ
ทศภักตรฤๅจักเร้ารบโต้ต่อกร
          ตระบัดดลท่าน้ำแนวสมุท
พร้อมพหลพลยุทธ์ใหญ่น้อย
จึ่งลูกระวิวุฒิ์ไวว่อง
เผยพจนสุนทรถ้อยถี่ถ้อยแถลงความ
          แนะนายวานเรศถ้วนทวยผอง
ผู้ร่วมตริเตรียมปองปัดเสี้ยน
จงแผลงพะละประลองดูเดช กันแฮ
ให้ทุกประเทศเที้ยรออกอื้อรบือนาม
          ยินสารสุครีพซ้องเสรจสรรพ์
ปราโมทยหฤไทยครันครั่นครื้น
ต่างแผลงฤทธิโรมรันหลายหลาก เลศแฮ
คะคฤกคะครั่นลั่นพื้นพ่างฟ้าขจายพัง
          ลูกลมโถมถีบขึ้นอัมพร
ช้อนเชิดดวงทินกรก่ำฟ้า
หลานอินเหยียบยุคุนธรถีบโยก โยนเฮย
กรไข่วกระหวัดคว้าเหนี่ยวเน้นเมรุไกร
          ลูกพระทรงแสกล้ำฤทธี
เทอดวิมานรูจีเสริดยั้ง
นิลนนท์แทรกปัถพีผังผ่า ไปเฮย
เก็บเพชรก่อถมอตั้งเล่นล้ำเมรุไศล
          นิลเอกชำแรกพื้นแผ่นไผท
ผุดพะสุเมรุไศลหลักหล้า
นิลขันธ์ฤทธิชาญไชยปลุกเวท
กายกระหลับสีหน้าเชิดพื้นภูวดล
          พิมลพานเรศร้ายฤทธา
บั่นสะเอวทัณฑิมามอดม้วย
เกษรทมาลาฦาเดช
ฉวยฉีกหัศดินทรด้วยเดชกล้ากลางสมร
          อุศุภศรราเมศรเหี้ยมเหิมหาญ
บัดแบกเขาจักรวาฬเหาะร้า
ญาณรศสุคนธ์ชาญเชิงเวท
รวบเมฆเสกไฟฟ้าลั่นเท้งเทพิรุณ
          ชมภูพานผู้เชี่ยวชาญยุทธ
แผ่หัดถพัดมารุตครั่นครื้น
ชามภูวราชวุฒิไกรร่าย มนต์นา
ดารกตกสรดื้นเด่นทั้งกลางวัน
          กุมมิตันขันเข่นเค้นสอสีห์
สีหบ่ทานฤทธีพ่ายร้อง
วิสันตราวีแผลงเดช
รัดรวบคชสีห์จ้องจับคั้นฅอขยำ
          สุรเสนเผ่นผงาดร้ารณรงค์
ฉีกอุรกระทิงดงแด่วดิ้น
สุรกาลฤทธิรงค์คงอาวุธ
โถมถีบกาษรสิ้นชีพล้มมลายชนม์
          เกยูรโจมจับได้กุญชร ชลแฮ
หัดถประหัดงางอนหักเหี้ยน
มายูรแหวกสาครจับแสะ สินธุ์แฮ
ดาบฉะหัวม้าเมี้ยนมอดม้วยมลายปราณ
          สัตพลีลนแล่นเข้าจับพยัฆ
เสือตบลิงต่อยตักเตะต้อง
โคมุดช่วยถีบอักถูกอก เสือฮา
เสือเจบเสือจุกร้องไล่ซ้ำเสือหนี
          นิลราชผาดเผ่นคว้ามังกร
จับเดาะกระเดนกระดอนโด่งฟ้า
ไวยบุตรฤทธิราญรอนแสดงเดช
หัดถ์รวบเหรากล้าพาศพื้นพังทรวง
          วาหุโรมโจมจู่สู้กุมภิล สองเฮย
กุมคู่กุมภาทมิฬแมกน้ำ
มหัทวิกันผินภักตร์พบ ฉนากเอย
โผนเผ่นโผผังปล้ำปลิดปล้นทนต์ปลา
          ปิงคลาโลดแล่นเลี้ยวหลังชล
ทวิพัทแหวกวังวลดึ่งดั้น
จับมัจฉะอานนท์ขับขี่ มานา
โชติมุขจับครุธคั้นควบเต้าตากโพยม
          นิลปานันกลั่นแกล้วการณรงค์
โหมหักหอบเฌอดงฟ่องฟ้า
มาลุนเผ่นผยองตรงถีบถูก ไศลแฮ
ไศลบ่ทนเดชกล้าโค่นล้มเตียนตลุย
          นิลปาสันเหิ่มห้าวหาญสมร
เหาะหักโขดสิงฃรทุ่มทิ้ง
ไชยามพวานรหัดถ์หัก หินเฮย
เตะเล่นเศลากลิ้งเกลื่อนพื้นภูวดล
          นิลเกษีฤทธิร้ายเริงแรง
แซะเซาะเศลาแลงคว่างฟ้า
มากันจะวิกแผลงฤทธิรีบ เรวฦๅ
รุดรวบสิงฃรห้ายอดทิ้งถล่มทลาย
          ครื้น ๆ พื้นพวกฃ้างขีดขิน เมืองฮา
ถั่น ๆ บั่นศิขรินแบกจ้อง
ต่าง ๆ คว่างหอบหินทายทุ่ม กันแฮ
หลัด ๆ ปัดปิดป้องต่างป้องปิดกัน
          อลวนพหลเดชพื้นชมพู พลเฮย
ง้างงัดแง่ผาชูเพียบพื้น
ต่างเดาะต่างโยนดูดุจจักร ผันแฮ
ต่างคว่างต่างเท้งครื้นครั่นครื้นพงพนานต์
          อุโฆษบรรพตร้าวเราะกัน
เปนประกายเปลวควันกลบฟ้า
หินหักกระจายผันบินทั่ว ทิศเฮย
พยุพยัพอับหล้าเล่ห์พื้นโพยมพัง

จบห้องที่ ๔๒

  เนื้อความกล่าวถึงพระรามเมื่อฟังพิเภกทูลเช่นนั้น จึงสั่งสุครีพให้นำพลโยธีไปที่ฝั่งน้ำสำแดงฤทธิ์ให้พิเภกเปรียบเทียบกับทัพยักษ์ บรรดาขุนวานรต่างสำแดงฤทธิ์กันต่าง ๆ หนุมานเหาะขึ้นไปช้อนดวงอาทิตย์ องคตเหยียบเขายุคนธรยันให้โยก มือเหนี่ยวเขาพระสุเมร นิลพัทยกวิมานใส่ไว้ในมือ นิลนนท์แทรกแผ่นดินลงไปเก็บเพชรมาก่อเป็นภูเขาสูงเกินเขาพระสุเมรุ นิลเอกแทรกแผ่นดินผุดขึ้นที่เขาพระสุเมรุ นิลขันธ์ร่ายเวทกลายเป็นสี่หน้ายกแผ่นดินขึ้น พิมลบั่นเอวทัณฑิมา เกษรทมาลาจับช้างมาฉีกเป็นชิ้น สรรามแบกเขาจักรวาลขึ้นเหาะ ญาณรสคนธ์รวบเมฆ เสกให้ฟ้าแลบและฝนตก ชมพูพานโบกมือเกิดเป็นลมพัดอื้ออึง ชามพูวราชร่ายมนตร์เป็นดาวตกเด่นทั้งที่เป็นเวลากลางวัน กุมมิตันเค้นคอสิงห์จนแผดร้องหนีไป วิสันต์แผลงฤทธิ์เข้าขยำคอคชสีห์ สุรเสนฉีกอกกระทิงป่า สุรกาลโถมถีบควายล้มลงตาย เกยูรกระโจนลงไปจับช้างน้ำหักงา มายูรว่ายน้ำไปฆ่าม้าน้ำ สัตตะพะลีวิ่งเข้าจับเสือ โคมุดเข้าช่วยจนเสือเผ่นหนี นิลราชจับมังกรมาเดาะกระเด็นขึ้นฟ้า ไวยบุตรจับเหราขึ้นพาดและผ่าท้อง วาหุโรมจับจระเข้ ๒ ตัวกบดานในน้ำ มหัทวิกันปล้ำหักฟันปลาฉนาก ปิงคลาโลดแล่นบนพื้นน้ำ ทวิพัทแหวกน้ำไปจับปลาอานนท์มาขี่ โชติมุขไปจับครุฑขึ้นขี่หลังพาบิน นิลปานันหักต้นไม้โยนขึ้นเต็มท้องฟ้า มาลุนเผ่นเข้าถีบภูเขาหินพังทลาย นิลปาสันหักโขดเขาทุ่มทิ้ง ไชยามพวาหักหินมาเตะกระจายเกลื่อนพื้น นิลเกษีแซะศิลาแลงขว้าง มากัญจวิกรวบยอดเขาทั้งห้าหักทิ้ง พวกวานรเมืองขีดขินต่างพากันหักภูเขาทุ่มใส่กัน พวกวานรเมืองชมพูงัดหินมาเตะบ้าง โยนบ้าง ขว้างบ้าง หินหักกระเด็นกระจายไปทั่วทุกทิศ มืดมิดไปทั่วท้องฟ้า เสียงดังกึกก้อง เหมือนฟ้าจะถล่มทลายลง